O tym, co może mieć wpływ na proces zmniejszenia przejrzystości soczewki oka (rozwój zaćmy) oraz na czym polega diagnostyka zaćmy i jakie są metody jej leczenia przeczytasz w artykule pt.: Zaćma. Przyczyny, objawy, diagnoza i leczenie katarakty. Rozpoznaj objawy zaćmy i poznaj typy, tego schorzenia oczu.
Objawy zaćmy, a jej typ
Istnieje silna korelacja pomiędzy obserwowanymi objawami zaćmy i tempem ich rozwoju, a typem (przyczynami)katarakty.
- Zaćma związana z wiekiem:
- zaćma jądrowa - to jeden z najczęstszych rodzajów zaćmy, w przypadku której zmętnieniu ulega centralna część soczewki – jądro. Na początku rozwoju zaćmy jądrowej objawy mogą być subtelne i łatwo je przeoczyć. Katarakta postępuje wolno, z czasem jednak stają się coraz bardziej dokuczliwe. Następuje pogorszenie ostrości widzenia, obiekty znajdujące się daleko wydają się coraz bardziej rozmyte. U większości pacjentów pojawia się słabe widzenie barw – niedostrzegalne tylko u pacjentów z zaćmą symetryczną. Charakterystycznym objawem tego typu zaćmy jest także tzw. przesunięcie krótkowzroczne – w którym pacjent dla dobrego widzenia zmuszony jest do nagłej zmiany mocy okularów lub soczewek na słabsze lub potrafi czytać bez okularów, pomimo stosowania wcześniej „plusów” (soczewek dodatnich w korekcji nadwzroczności).
- zaćma korowa - czyli zmętnienie zewnętrznej warstwy soczewki, początkowo daje objawy podobne do krótkowzroczności. Pacjenci skarżą się na wrażenie oślepienia (olśnienia mocnym światłem), trudności z prowadzeniem pojazdów nocą oraz na dwojenie jednooczne. Ten typ zaćmy może postępować wolno lub szybko. Występuje pięć stadiów rozwoju zaćmy korowej, z których w 1. stadium zmętnienie obejmuje tylko fragment kory, w 3. stadium mamy do czynienia z ostrym zamknięciem kąta przesączania a w 5. stadium kora ulega rozpuszczeniu i przekształca się w płyn. To powoduje, że zmętniałe jądro opada na dno torebki soczewki pod wpływem siły grawitacji.
- zaćma podtorebkowa tylna - obejmuje zmętnienie tylnej części soczewki, tuż za źrenicą. Występuje u młodszych pacjentów, niż zaćma jądrowa i korowa. Charakterystycznym objawem jest zwiększona wrażliwość na światło, zwłaszcza w nocy. Pacjenci często odczuwają olśnienia i problemy z prowadzeniem po zmroku w związku z wąską źrenicą w odpowiedzi na światło. U pacjentów obserwuje się także dwojenie jednooczne i pogorszenie widzenie do dali. Ten typ zaćmy rozwija się także po urazach, długotrwałym stosowaniu leków z grupy kortykosteroidów i zapaleniu błony naczyniowej. Czynnikami wyzwalającymi ten typ zaćmy są także: promieniowanie jonizujące np. RTG/TK głowy, leki zawierające tamoksifen oraz spożywanie alkoholu.
- Zaćma pourazowa: to zmętnienie soczewki oka, które powstaje w wyniku urazu. Najczęściej po uderzeniu tępym przedmiotem w oko. Może mieć różny charakter i nasilenie, w zależności od rodzaju i ciężkości urazu. Rodzaje zaćmy pourazowej:
- zaćma rozetkowa/gwiaździsta: występuje, gdy w wyniku urazu nie doszło do przerwania tkanek oka, to łagodna forma zaćmy, która może ulec samoistnej regresji (czyli ustąpić bez leczenia).
- zaćma po urazie perforującym/penetrującym: występuje po poważniejszych urazach, w których doszło do uszkodzenia ciągłości tkanek oka, w wyniku czego zmętnienie soczewki postępuje bardzo szybko i może prowadzić do całkowitej utraty przezroczystości(utraty wzroku).
- Zaćma polekowa: powstaje jako skutek ubocznego działania niektórych leków zawierających:
- kortykosteroidy (leki o szerokim zastosowaniu)
- fenotiazyny (leki stosowane głównie w leczeniu schizofrenii oraz innych zaburzeń psychotycznych)
- tamoksyfen (leki przeciwestrogenowe)
- Zaćma cukrzycowa: to rodzaj zaćmy, czyli zmętnienia soczewki oka, który rozwija się u osób chorujących na cukrzycę. Jest to jedno z poważniejszych powikłań cukrzycy, na który cierpią także młodsi pacjenci (poniżej 50 r.ż.) z nierozpoznaną lub nieprawidłowo kontrolowaną cukrzycą. Wśród objawów u pacjentów cukrzycowych obserwuje się często przesunięcie krótkowzroczne oraz objawy starczowzroczności, które pojawiają się wcześniej niż zwykle, tj. przed 40 r.ż.
- zaćma cukrzycowa nazywana jest potocznie zaćmą platków śniegu - nazwa ta odnosi się do charakterystycznego wyglądu zmętnień w soczewce oka, które pod mikroskopem przypominają drobne kryształki lodu lub właśnie płatki śniegu.
- Zaćma wywołana paleniem papierosów i spożywaniem alkoholu: palenie tytoniu oraz alkohol to udowodnione czynniki ryzyka przyspieszające rozwój zaćmy, zwłaszcza zaćmy jądrowej i podtorebkowej tylnej.
- Zaćma wrodzona:występuje już przy urodzeniu. Jej przyczyny są różnorodne i mogą być zarówno genetyczne, jak i związane z czynnikami środowiskowymi działającymi na płód w okresie ciąży. Rozróżniamy zaćmę wrodzoną: jednostronną i obustronną.
- Około 1/3 przypadków to zaćma idiopatyczna (taka, której przyczyny nie są dokładnie znane)
- Kolejna 1/3 przypadków zaćmy wrodzonej to zaćma dziedziczna (jako izolowany objaw)
- Pozostała grupa to zaćma będąca jednym z objawów czynników działających na płód w okresie ciąży: różyczki i toksoplazmozy. Jeśli zaćma jest towarzyszącym problemem u osób z zespołem Downa i ma charakter biegunowy tylni – charakteryzuje się kruchością torebki tylnej i wymaga zastosowania zmodyfikowanej techniki zabiegu usunięcia zaćmy.
Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest krótki (trwający zaledwie kilkanaście minut) zabieg operacyjny metodą fakoemulsyfikacji. Zabieg wykonasz w Szpitalu Nefrolux.